İçindekiler

• Aranje
  • Müzik Düzenleme Sürecinin Önemi
• Mix ve Mastering Hakkında
  • Mix Nedir?
    • Efektler
  • İyi Bir Mix Nasıl Olmalı?
    • Derinlik
    • Frekans Dengesi
    • Dinamikler
  • Mastering Nedir?
    • Tonal Denge ve Dinamikler
    • Limiting
    • Seviyeler ve Parçalar Arası Dengeler
    • Farklı Yayın Formatlarına Hazırlık
  • Tipik Bir Mastering Süreci Nasıl Gerçekleşir? 
  • Mastering Gerçekten Gerekli Mi?
    • Mastering Mühendisinin Başlıca Sorumluluğu
    • Mixtering
  • Masteringde Ses Seviyesi Tuzağı
• Mix ve Mastering Arasındaki Farklerı Nerede Duyabilirim?
  • Test Master
  • Mix vs. Master Dinleme Örnekleri
• Dijital ve Analog Mastering Arasındaki Farklar Nelerdir?
  • Analog Mix ve Mastering
    • Derinlik ve Harmonik Zenginlik
  • Dijital Mix ve Mastering
    • Dijital Sistemlerin Hassaslığı ve Erişebilirliği
    • Hardware ve Software Birlikte: Hibrit Yaklaşımlar
• Mix ve Mastering İşlerini Kimler Yapar?
  • Mix ve Mastering’i Farklı Kişiler Mi Yapmalı?
    • Mastering Mühendisinin Müziğe Yaklaşımı
  • Farklı Bütçeler İçin Farklı Çözümler
• Doğru Mix ve Mastering Stüdyosunu Seçmek
  • İletişimin Önemi
  • Evde Mix ve Mastering Yapımı
  • Vizyon, Hedefler ve Bütçe

 

Mix Mastering Nedir?

Türkiye’de “mix mastering” adı altında anılmaya başlamış olsa da, ses prodüksiyonu sürecinde birbirinden bağımsız iki işlem olan ses mix ve mastering aşamaları, bir şarkının üretim sürecinin en önemli parçalarından ikisidir. Bir şarkıyı oluşturan onlarca enstrüman ve vokal öğeleri, birbirleriyle uyumlu, dengeli ve müzikal duyguyu yansıtacak şekilde birleştirilir ve günlük hayatımızda dinlediğimiz diğer tüm müzikler gibi bir duyum standardına getirilerek hoparlör ve kulaklıklarımızdan bize uyum içinde duyulan bir müzik performansı olarak ulaşır. Bu yazıda mix mastering nedir sorusuna cevap arayacağız ve birbirleri arasındaki farklardan bahsedeceğiz.

Aranje

Mix mastering nedir demeden önce, mix öncesinde neler olduğunu açıklığa kavuşturmamız gerek. Sanatçı bir fikir üretir, ve bunu bir demo olarak kabaca kaydeder veya müziğini kağıda döker. Daha sonra aranjör bu bilgiler ile bir müzikal düzenleme yapar, yani ne tür enstrümanlar kullanılacağı, bu enstrümanların parça içerisinde neler çalacağı, nerede çalacağı, tempo gibi fikirler üretilir. Ayrıca ilgi çekilmesi gereken noktaları vurgulayan ve/veya şarkıyı daha akıcı hale getirebilecek çeşitli öğeler de eklenerek sonuç olarak parçanın genel yapısı belirlenir. Tüm bu düzenlemeler bitip parça bir şekil aldıktan sonra mix aşamasına geçilir.

Müzik Düzenleme Sürecinin Önemi

Mix ve mastering, şüphesiz müzik yapımındaki önemli aşamalardır, ancak iyi bir prodüksiyon temeli oluşturulmadan yapılan çalışmalar hiçbir zaman yeterli sonuç vermeyecektir. İyi hazırlanmış bir aranje, miks mühendisleri için önemli bir yol haritası sağlar ve becerileri ve araçlarını kullanarak parçanız için çok daha etkileyici bir sound yaratabilmelerine olanak tanır. Bu nedenle, sağlam bir müzik düzenlemesi, müziğinizi yeni zirvelere ulaştırmak için gerçekten önemli bir etkendir.

Mix ve Mastering Hakkında

Mixleme, bir şarkının tüm öğelerinin bir araya getirilerek tutarlı ve dengeli bir ses oluşturulduğu ilk aşamadır. Öte yandan, mastering işlemi mix’in rafine edildiği, tüm dinleme cihazlarındaki optimal denge, netlik ve ses düzeyi ile profesyonel bir ses elde etmenin amaçlandığı son adımdır. Mixleme, ses mühendisliğinin yaratıcı yönlerine daha çok odaklanırken, mastering daha çok teknik bir nitelik taşır. Ancak her iki süreç de profesyonel kalitede bir ses oluşturmanın ayrılmaz bir parçasıdır.

Mix Nedir?

Mix, müzisyenler ve aranjörler tarafından müzik stüdyolarında yapılmış çok kanallı kayıtların, mix mühendisi tarafından DAW olarak adlandırılan dijital ses işleme programlarında veya analog mikserlerde bir araya getirilip işlenmesi, aralarındaki seviye farklarının ayarlanması, öğelerin hoparlörlerin stereo alanı içerisinde çeşitli yönlere yerleştirilmesi ve böylece sanal bir duyum sahnesi oluşturulmasını içerir. Bunların yanı sıra, EQ (Ekolayzer) kullanarak enstrümanların her birinin frekans dengesinin, yani basitçe söylemek gerekirse tizlik baslık miktarlarının belirlenmesi, ve böylece her öğenin hem birbirinden kolay ayırt edilebilir hale gelip, hem de insan kulağının yakınlık veya uzaklık olarak algılayacağı bazı frekans dengeleri de kullanılarak müzikte bir derinlik yaratılması, mix sırasında yapılan işlemlerin arasındadır. Tüm bu işlemler enstrümanlar arasındaki çakışmaları azaltır ve önemli şarkı unsurlarını vurgular.

Efektler

Mix sırasında, kayıt edilmiş tüm katmanlar bir araya getirilirken ayrıca çeşitli ortam efektleri de kullanılır. Örneğin reverb (yankı), delay (eko) gibi efektler farklı ortamları simüle edebilir. Şarkıyı oluşturan her öğeye verilebilecek bu tür efektler ile daha can alıcı bir derinlik oluşturulur. Bu efektler örneğin dinlediğiniz şarkıdaki vokalin bir konser salonunda, bir jazz klübünde ya da evinizin bir köşesindeymiş gibi hissedilmesini sağlayabilirler. Mix mühendisinin tüm bu işlemleri yaparken bir yandan da şarkının sanatsal olarak vermek istediği mesajı ve duyguyu da kaybetmediğine emin olması gerekir ve bunu da aranjör, prodüktör ve müzisyenler ile iletişim halinde kalarak gerçekleştirir.

İyi Bir Mix Nasıl Olmalı?

Miks mastering nedir sorusuna cevap aradık, peki iyi bir mix nasıl olmalı? İyi bir mix tüm teknik detaylar bir yana, öncelikle prodüktörün veya müzisyenin vizyonunu gerçekleştirebilmiş bir iştir. İyi bir miks, müzik parçasındaki tüm öğelerin iyi bir şekilde karıştırıldığı ve dinleyiciye her bir öğenin ayrı ayrı duyurulduğu, ancak aynı zamanda bir bütün olarak uyumlu bir şekilde çaldığı bir karışımdır.

Derinlik

Bununla birlikte, iyi duyulan bir miks çok daha fazla detaya sahiptir. Müzikteki derinlik hissiyatının oluşturulması ve dinleyici karşısında bir müzikal sahnenin iyi şekilde yaratılması da önemlidir. Bu derinlik hissiyatı, müzikal öğeleri farklı frekans aralıklarına ve stereo alanda çeşitli noktalara yerleştirerek mümkün olabilir. Bununla birlikte,  iyi seçilmiş bazı reverb, delay vb. efektleri çeşitli enstrümanlar ve vokaller üzerinde derinlik hissiyatını artıracaktır. Böylelikle dinleyiciye bazı öğeler uzakta bazı öğeler yakındaymış gibi hissettirecektir. Ayrıca miks sırasında yüksek kaliteli efektler kullanmak, müzik parçasının daha doğal ve organik bir şekilde duyulmasına etki edecektir.

Frekans Dengesi

Öğelerin genel frekans dengesi de göz önünde bulundurulması gereken önemli bir faktördür. Örneğin bas gitar tek başına dinlenirken high-mid bölgelerde kapladığı alan, yani parlaklığı kulağa güzel gelebilirken, aynı bas gitar miks içerisine katıldığında bu high-mid frekanslar problem yaratabilir. Bas gitar kaydındaki bu frekanslar diğer high-mid odaklı enstrümanların frekans alanını işgal etmeye başlayacağı için sesleri bulanıklaştıracak ve netliği kaybettirecektir. Müzikteki her öğenin, diğerleriyle birlikte uyumlu bir şekilde duyulabilmesi için frekans dengelerinde uygun düzenlemeler yapılması gereklidir.

Dinamikler

Mix yapılırken dinamikleri kaybetmemek de çok önemlidir. Enstrumanların veya vokallerin kendi içindeki dinamiklerinin, deneyimsizce yapılmış fazla compress (veya saturasyon) işlemleri ile kaybolması mixte en sık rastlanılan hatalardan biridir. Bu dinamikler dinleyiciye daha canlı ve doğal bir müzik dinleme deneyimi sunan başlıca faktördür, ve miksin başından mastering bitene kadar iyi korunması, bilinçli compression, saturation ve limiting işlemleri yapılması gerekir.

Tüm bu faktörlerin birleştirilmesi, müzik parçasının müzikal bütünlüğünü korumasına ve dinleyicilerin müziği en iyi şekilde deneyimlemesine yardımcı olur, müziği daha zengin ve ilgi çekici hale getirir.

Mastering Nedir?

Mix mastering nedir sorusunu, başlı başına detaylı anlatım gerektiren “mastering nedir” konusuna değinerek daha iyi cevaplamak mümkündür. Mastering çoğunlukla mix ile birlikte anılması nedeniyle, bu iki işlemin birbirinden nasıl ayrıldığı konusunda kolayca yanılgılar ortaya çıkar.  Mastering, şarkının miksi tamamiyle bittikten sonra, mastering mühendisi tarafından genel son dokunuşların yapılması ve sonik karakterinin iyileştirilmesi işlemleri olarak özetlenebilir. Normal şartlarda, bu aşamada parçayı oluşturan öğelere artık miksteki gibi ayrı ayrı işlem yapılmaz. Parça bir bütün olarak alınır ve bütün olarak işlenir.

Tonal Denge ve Dinamikler

Optimum bir frekans(bas-mid-tiz) dengesi belirlenmeye çalışılarak her müzik dinleme sisteminde iyi duyulması amaçlanır. Bunun dışında, şarkının tarzına uygun bir dinamik aralıkta olmak üzere, müziğin dinamikleri (en düşük ve en yüksek sesli yerleri arasındaki fark) compressor cihazları kullanılarak belli bir oranda sıkıştırılır. Bu genele uygulanan sıkıştırma işlemiyle miksin tüm öğelerinin biraz daha birbirine kaynaşması ve daha iyi bir bütün oluşturması amaçlanır. Tüm bu işlemler yapılırken kullanılan analog EQ ve compressor gibi cihazların kendi içinde ürettikleri, harmonikler diye adlandırılan, şarkıyı oluşturan temel ses frekanslarının katları olan bazı frekanslar da sese dahil olurlar. Bu üretilen harmonikler, müziğin frekans spektrumunun, stüdyo kayıt sırasında kullanılan kayıt zincirinin çoğunlukla sağlayamadığı dolgunluğa ulaşmasını sağlayarak sesi zenginleştirir.

Limiting

Bunlar dışında, mastering sırasında parçaların çıkış seviyesi dijital sınır olan 0db değerini geçerek dijital gürültü oluşturmaması için limitlenir. Bu limitleme işlemi sayesinde sıkıştırma işlemiyle dengelenememiş bazı aşırı dinamik bölümler de kontrol altına alınmış olur. Gerektiğinde stereo alan genişletme, parçanın bütününe düşük oranlarda yankı ekleme, ve dinleyicinin daha iyi ve gerçekçi bir deneyim yaşamasını sağlayabilecek çeşitli adımlar da mastering sırasında atılabilir.

Seviyeler ve Parçalar Arası Dengeler

Tabii ki mastering her zaman tek bir şarkıdan ibaret değildir. Eğer yapılmış iş, bir şarkı değil albüm ise, ve bununla birlikte farklı stüdyolarda, farklı zamanlarda kaydedilmiş veya farklı mühendisler tarafından mikslenmiş ise, albümün tüm parçalarının birbirine benzer seviye ve frekans dengelerinde duyulmasına çalışılarak, aynı albüme ait olduğu hissiyatının korunması mastering sırasında sağlanır. Albümde parçadan parçaya geçişlerdeki ara boşluklar ayarlanır. Kısılarak bitecek olan parçaların fade-out işlemleri yapılır, yani bu kısılmanın nereden başlayacağı hangi hızda ve ne şekilde olacağı gibi detaylar sese işlenir.

Farklı Yayın Formatlarına Hazırlık

Son olarak da, şarkı veya albüm, Spotify ve Apple Music gibi dijital müzik platformları, Radyo / TV, plak, CD gibi farklı formatlara uygun olarak hazırlanmaya başlanır. Bu süreçte mastering mühendisi her tür yayın için farklı formatta master hazırlar. Örneğin dijital bir dağıtım için 24bit wav dosyası kullanılabiliyorken, CD basımı için 16bit kullanılmak zorundadır. Video klibe eklenecek master için eğer sadece Youtube’da yayınlanacak ise 24 bit 44khz veya 48khz master dosyası kullanılabiliyorken, eğer TV’de yayınlanacaksa 48khz yapılması gerekir. Plak basımı yapılacaksa bunun için ayrı bir master yapılması gerekir. Bu masterda plak iğnesinin atlama yapmasını engellemek için sub frekanslar mono haline getirilir. Ayrıca çok fazla limiter/compress kullanılmış masterlar plağa basıldığında bazı sorunlara sebep olabilir. Bu sebeple plak masterları daha dinamik olarak yapılır. Tüm bu işlemlerden sonra masterlar plak şirketine/müzisyene/prodüktöre gönderilir.

Mastering hakkında daha detaylı bilgiler almak stiyorsanız, 12 kez ses mühendisliği alanında grammy kazanmış Bob Ludwig’in bu söyleşisini ve stüdyo turunu izlemenizi tavsiye edebiliriz.

Tipik Bir Mastering Süreci Nasıl Gerçekleşir?

1. Kritik dinleme: Bu şarkının tarzına da uygun olarak, ihtiyacı olan değişimler nelerdir. İyileştirme yapılması gereken noktaların ve zaten iyi olan, ve olduğu gibi korunması gereken özelliklerinin tespit edilmesi.
2. Teknik düzeltmeler: Parçada çatırdama, patlama veya benzeri çeşitli gürültüler duyuluyor mu? Mikse geri dönülerek daha verimli olarak çözülebilecek problemler var mı?
3. Seviyeler: Parçanın ses yükseklik seviyesinin, tarzına, yayın formatına ve albüm içerisindeki diğer parçalara uygun olarak ayarlanması.
4. Genel Duyum: Tonal dengeyi sağlamak için compressor ve genel EQ uygulaması ve bunu yaparken orjinal mix ile (*seviye eşitleme yapılmış olarak!) sürekli karşılaştırma yapılması.
5. Akış ve Referanslar: Albüme ait tüm parçaların birbiri ile uyumu nasıl? Parçaların albümdeki sıralamasında her şarkının ses yüksekliği ve karakteri uyum içinde ilerliyor mu? Benzer tarzda yayında olan referans şarkılar/albümler ile karşılaştırıldığında bir uyumsuzluk var mı?
6. Tekrar Teknik düzeltmeler: Mastering sırasında yapılan işlemler bir gürültüye ya da benzeri bir olumsuzluğa sebep oldu mu? Düzeltilmesi gereken noktalar varsa tespiti.
7. Export işlemleri: Uygun formatlarda çıktı alınarak, albüme ait gerekli bilgilerin dosyalara eklenmesi.
8. Son Kontroller: Herşeyin tekrar baştan sona dinlenmesi ve bir hata olmadığından emin olunması.

Mastering Gerçekten Gerekli Mi?

Yukarıda anlattığımız mix mastering nedir bölümlerindeki detaylardan anlaşılacağı üzere, mastering sadece bir ses seviyesi yükseltme işlemi değildir. Günümüzde, televizyon reklamlarından radyoya ve dijital platformlara kadar her gün dinlediğimiz “tamamlanmış” diye tanımlayabileceğimiz sesi yaratmak için iyi bir mastering işlemi gereklidir.

Mastering Mühendisinin Başlıca Sorumluluğu

Mastering Mühendisi’nin başlıca görevi, her türlü ses üretiminde güvenilen son çift kulak olmaktır. Miks herşeyiyle çok iyi duyuluyor olsa bile, mastering mühendisinin işi gerektiğinde hafif iyileştirmeler yaparak, en azından orjinal miksin kalitesini korumak ve her dinleme sisteminde iyi duyulacağına emin olmaktır. Burada ana motto “bozuk olmayan bir şeyi düzeltmeye çalışma” olmalıdır. Ve bunu yapabilmek, gerçekten iyi bir deneyim ve kusursuza yakın bir stüdyo ortamı gerektirir. En iyi mastering mühendisleri, en etkili yaklaşımın bazı mikslere çok fazla işlem yapmadan bırakmak olduğunu kolayca anlayabilecek ekipman, stüdyo ve deneyime sahip olanlardır.

Mixtering

Maalesef düşük bütçe ile yapılan veya yapılmak zorunda bırakılan işlerde, mastering işleri, miksi, prodüksiyonu hatta kaydı yapan mühendislerin üzerine yüklenmeye başlandı. Yazımızın başında da bahsettiğimiz “mix mastering” birbirinden ayrılmaz ikilisi doğdu. Bizim düşüncemize göre bu tip bir çok projede müziğin kalitesine hiç bir şey katmadan, hatta farkında olmadan kalite kaybedilerek, mastering bir ses seviyesi yükseltme adımı olarak geçiştiriliyor, lakin yapılan bu işe mastering demek doğru olmaz.

Yurt dışında ses mühendisleri arasında bunun şakası da “mixtering” olarak yapılır. Buna yapmış olmak için yapılan, formalite icabı mastering diyebiliriz. Bu şekilde bir proje hedefleniyorsa, mastering gerekli değil denebilir, hatta yapmasanız miksiniz yüksek ihtimalle daha iyi duyulacaktır.

Mastering’de Ses Seviyesi Tuzağı

Mastering sırasında düşülen en büyük tuzak, mastering yapıldıktan sonra oluşan ses seviyesi artışının kişiye miksin daha iyileştiğini düşündürüp, kulağı çok kolay aldatabilmesidir. En deneyimli kulaklar dahi, gözü kapalı testlerde, tamamiyle aynı olan ama arasında sadece 0.1 desibellik bir seviye farkı olan iki mix arasından, yüksek olanının daha iyi duyulduğu sonucuna varır. Bu sebepten, mastering sırasında mix ile seviyeler eşitlenerek karşılaştırma yapabilmek çok önemlidir.  Parçanın bütününe yapılan mastering işlemleri çok hassas ve kritik işlemlerdir, ve özellikle pluginler yardımı ile dijital ortamda, müziği kalite kaybına uğratmadan yapılması kolay değildir. Bahsettiğimiz şekilde mix master arası seviye eşitlenmiş karşılaştırma dinlemeleri yapılmazsa, mastering yapmaya çalışılırken olası kalite kaybı farkedilmeyecektir.

Mix ve Mastering Arasındaki Farkları Nerede Duyabilirim?

Ne yazık ki Türkiye şartlarında bu soruya cevap almak, dünya geneline göre biraz daha zor. Mastering yapan stüdyoların %95’inde bu farkları müzisyene/prodüktöre duyurabilmek için bir girişim yok. O yüzden mastering mühendisi seçilirken mastering stüdyosunun geçmişte yaptığı işler ve adı duyulmuş isimlerle çalışıp çalışmadığı gibi bilgilerle hareket etmek ve gözü kapalı bir seçim yapmak durumunda kalınabiliyor. Bu şekilde bir seçim yapıldığında, “bu mastering mühendisi elimdeki bitmiş mikse ne katabilir”, ve “farklı stüdyolardan ne kadar farklı sonuçlar alabilirim” sorularına cevap almak pek mümkün olmuyor.

Test Master

Bu sebeplerden, dünyadaki birçok mastering stüdyosu, ilk müşterilerine ücretsiz mastering testi imkanı tanıyor. Bu sayede sanatçı ve/veya prodüktör elindeki materyali farklı mühendislere gönderip soundlarını test ederek karşılaştırıp, hangi mastering mühendisinin tarzının kendine uygun olduğuna karar verebiliyor. Türkiye’de bu imkanı sunan stüdyolardan biri Maven Mastering Stüdyosu.

Dijital ve Analog Mix Mastering Arasındaki Farklar Nelerdir?

Mix mastering’de analog ve dijital yaklaşımların kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır. Peki analog mix mastering nedir?

Analog Mix ve Mastering

Analog, sesi şekillendirmek için fiziksel donanımların kullanılmasına dayanır. Bu, ses mikserleri, harici kompresörler, ekolayzerler ve teyp makineleri gibi analog ekipmanların kullanılması ile gerçekleştirilir.

Derinlik ve Harmonik Zenginlik

Analog cihazlar, daha doğal, zengin, organik ve sıcak bir ses verir. Analog ses işleme, döküm tavada et pişirmeye benzetilebilir – pişirme işlemi biraz daha uzun sürebilir, tavanın kullanımı ve temizliği zor olabilir ama gerçekten iyi bir sonuç elde edilir.

Analog mixing ve mastering, daha karakterli duyulan müzikler üretmek isteyen sanatçılar tarafından sıklıkla tercih edilir. Analog cihazların zengin harmonikleri ve müziğe kattığı benzersiz derinliğin, yazılım veya plug-inlerle tam anlamıyla üretilebilmesi çok zordur.

Tabii analog ekipmanla çalışmak, özel bir stüdyo alanı ve cihazları etkin bir şekilde kullanmak için uzmanlık gerektirdiğinden, zaman alıcı ve çok pahalı olabilir. Tüm bu zorluklara rağmen, Manley, SSL, API, UAD, Neve gibi bir çok markanın ürettiği analog stüdyo ekipmanları, günümüzde halen müzik endüstrisindeki profesyoneller tarafından sıklıkla tercih edilmektedir.

Dijital Mix Mastering

Dijitalde ise bilgisayar yazılımları ve eklentiler kullanarak miks ve mastering işlemleri yapılır. Son yıllarda çıkmış, hiçbir yazılıma gerek duymadan kullanılabilecek Bandlab gibi bazı online mix mastering platformları da vardır.  Dijital dünya, projede hızlı değişimler yapabilme, hatta stüdyo dışı farklı ortamlara gidildiğinde bile bir kulaklık ve dizüstü bilgisayarı yanınızda taşıyarak müzik prodüksiyonu işlerinize devam edebilme avantajlarını sunar.

Dijital Sistemlerin Hassaslığı ve Erişebilirliği

Dijital ortamda herşey daha hassas ayarlanabilir, proje her açıldığında %100 eşit sonuç alınacağı garantidir. Bu sayede dijital yöntemler daha verimli bir şekilde çalışmayı sağlar. Müzik işleme programında ayarlarınızı kaydedebilir ve anında kolayca geri çağırabilirsiniz. Bu sayede hızlı bir şekilde değişiklikler yapılması mümkün olur ve farklı seslerle deneyler yapılarak kolayca farklı versiyonlar oluşturulabilir.

Hardware ve Software Birlikte: Hibrit Yaklaşım

Tabii sadece analog veya dijital kullanacağız diye bir zorunluluk yok. Hibrit yaklaşımla çalışarak, hem analog hem de dijital cihazların avantajlarını kullanmak, bu sayede daha verimli çalışabilmek ve aynı zamanda sonuçların kalitesinden ödün vermemek mümkün. Bu  yüzden birçok tanınmış ses mühendisi ve prodüktör, hem analog hem de dijital cihazların bir kombinasyonunu kullanan hibrit çözümleri stüdyolarına entegre etmiştir.

Mix ve Mastering İşlerini Kimler Yapar?

Müzik prodüksiyon sürecinin bu önemli iki adımını, yazımız içerisinde mix mühendisi ve mastering mühendisi olarak bahsettiğimiz, bu konularda sertifika veya üniversite eğitimi almış veya kendini geliştirmiş, müzik stüdyolarında veya serbest olarak ev stüdyolarından çalışan uzman kişiler yapar.

Mix ve Mastering’i Farklı Kişiler Mi Yapmalı?

İdeal olarak mastering işlemlerini yapan kişinin mix mühendisinden farklı olması profesyonel işlerde beklenilir. Bunun avantajı, deneyiminin çoğu mastering alanında olan, mastering’in hassaslığına uygun cihazlara ve stüdyoya sahip, konusunda ustalaşmış bir kişi, yani farklı bir perspektiften bakabilecek bir çift deneyimli kulağın, kayıt sürecinden miksin sonuna kadar farkedilmeden gelmiş olabilecek bazı problemleri kolayca bulabilmesi,  şarkının daha iyi duyulması için iyileştirmeler yapılması gerekebilecek noktaları hemen tespit edebilmesi, ve bunları etkin bir şekilde, miksin doğasını bozmadan uygulayabilmesidir. Mastering mühendisinin en büyük sınavı bu işlemleri sanatçının veya prodüktörün onaylamış olduğu bir miksi ciddi miktarda bir değişime uğratmadan yapıp yapamadığıdır. Bazı durumlarda çeşitli problemleri daha verimli olarak çözebilmek için, mastering mühendisi, mix mühendisinden direkt mix projesinde düzeltmeler yapılması için tavsiyeler de verebilir.

Mastering Mühendisinin Müziğe Yaklaşımı

Mastering mühendisi müziği prodüksiyon sürecindeki herkesten farklı bir perspektiften dinler. Bu perspektif “son dinleyici” perspektifine en benzeyen yapıdadır, çünkü projenin üzerinde çalışmış diğer insanlardan farklı olarak mastering mühendisi, parçayı bir bütün halinde ilk defa duyar ve yapılması gerekenleri, iyileştirmeleri planlarken bütüne göre hareket eder. Bu sebeple bütüne işlem yaparken şarkı içerisindeki her öğe için en iyi orta yolu bulması (ve bunu objektif olarak yapabilmesi) kolaydır. Müzisyenin, prodüktörün veya miks mühendisinin, şarkıyı yüzlerce defa dinlemişken ve “vokal biraz yüksek mi oldu“, “delay az mı geliyor”, “davullar kısık mı kaldı” gibi binlerce soru aklında dolaşırken, mastering mühendisi parçayı, mikse dönülerek çözülmesi gerekecek “gerçek” müzikal uyumsuzluklar olmadığı sürece bu anlamda olduğu gibi kabullenir ve bu sayede bütüne ve mastering’de yapılması gerekenlere hızlıca odaklanır.

Farklı Bütçeler İçin Farklı Çözümler

Burada bahsettiğimiz nedenlerden, mix ve mastering işlerini ayrı mühendislerin yapması ideal senaryodur. Tabii bu daha yüksek bir bütçe gerektirebilir ve tahmin edileceği üzere özellikle Türkiye’de bu işler için ayrılan bütçelerde bu senaryo herkes için her zaman mümkün olmayabilir. Bir çok durumda, doğru yaklaşım, uygun stüdyo tasarımı ve deneyim ile tek bir profesyonel, hem mix hem de mastering işlemlerini iyi bir şekilde yönetebilir. Ancak, yüksek kaliteli bir sonuç elde edeceğinize emin olmak için mühendisin özellikle mastering alanındaki becerileri ve deneyimlerini, kullandığı araçları ve stüdyo imkanlarını dikkatli bir şekilde değerlendirmelisiniz.

Doğru Miks ve Mastering Stüdyosunu Seçmek

Mix mastering nedir konusunu detaylı bir şekilde anlatmışken, farklı stüdyolardan bahsetmeden olmaz. Müzik yapımınızda başarıyı yakalamak için doğru stüdyo seçimi oldukça önemlidir. Ancak, projeniz için doğru ses mühendisini bulmak çoğu zaman kolay değildir. Yetenekli mix ve mastering mühendislerine, müzisyenler, stüdyolar ve plak şirketleri tarafından talep fazladır. Ayrıca birçok mühendisin kendine özgü uzmanlık alanları, stilleri, ekipmanları ve vizyonları vardır, ve bu da alacağınız sonucu etkileyecektir.

Karşınıza çıkacak stüdyolardan müzik prodüksiyonunda her konuda uzman olduğunu iddia edenler olacağı gibi, sadece prodüksiyonun belli aşamalarına odaklanmış stüdyolar da olacaktır. Projeleriniz için en iyi sonucu elde etmek için işi göndereceğiniz mühendisin, hedefleriniz, tarzınız ve bütçenizle uyumluluğu gibi faktörleri göz önünde bulundurmak önemlidir.

İletişimin Önemi

Bunun dışında ses mühendisi ve müzisyen arasındaki ilişkinin, basitçe iki insanın fikirlerini rahatça paylaşabileceği, yaratıcı bir etkileşim ortamı oluşturabilmesi önemlidir. Bu konuda ünlü ses mühendisi Andrew Scheps’in bir sözü var;

“Her projenin en başta insanlar (müzisyen, prodüktör, ses mühendisi) arasındaki bir etkileşim olduğunu unutmamak gerekir. Bu etkileşim bence en önemli konudur, ses mühendisliği kısmı bu işin her zaman ikinci planında. Tabii ki işinde çok iyi olmak gerekli, ama eğer insanlar senden hoşlanmadıysa, bu iş yürümeyecek demektir. “

Evde Mix ve Mastering Yapımı

Bazı durumlarda, mixing ve/veya mastering, müzisyen ya da yapımcı tarafından mevcut kaynaklar kullanılarak ev ortamında da yapılabilir. Ancak, mixing ve mastering işlemleri teknik ve sanatsal bir uzmanlık gerektirdiği ve bunları profesyonelce yapabilmek için yıllarca deneyim ve eğitim gerekebileceği için evde yapım yaklaşımı, hedeflerinize de bağlı olarak biraz riskli olabilir. Evde yapılan mix mastering, profesyonel bir stüdyonun sunabileceği kalite ve uzmanlığı sağlamayabilir. Müzik endüstrisinin son derece rekabetçi olan doğası göz önünde bulundurulduğunda, en iyi araç ve ekipmanlara sahip olsanız bile, mevcut müzik piyasasındaki üretim standartları ve ses kalitesi ile rekabet etmek zor olabilir.

Vizyon, Hedefler ve Bütçe

Projeniz için hangi seçeneğin en uygun olduğunu belirlemek için, bir müzisyen ya da yapımcı olarak hedeflerinizi, bütçenizi ve kaynaklarınızı göz önünde bulundurmak önemlidir. Profesyonel bir mix ve mastering stüdyosu ile çalışmayı tercih ederseniz, müzik endüstrisinin beklentilerini karşılayacak endüstri standardı analog ekipmanlar ile üst düzey mix ve mastering hizmetleri sunan Maven Mastering stüdyosuna göz atmanızı tavsiye edebiliriz. Sonuçta, iyi bir şekilde mixlenmiş ve masterlanmış bir müziğe yapılacak olan yatırım, müzikal projenizin etkisi ve başarısı açısından önemli farklar yaratabilir.

 

 

Yazar: Burak Ataş – Mix ve Mastering Mühendisi – Maven Mastering

Not: Alıntı yapmak istiyorsanız, kaynak belirtip, bu sayfaya link vererek yapabilirsiniz.